Poezję księdza Jana Sochonia cechuje pewna prostota wyrażania myśli, brak bowiem w jego wierszach wyrafinowanych środków stylistycznych, zdecydowanie ważniejsza jest tu treść niż forma. Czasami utwory są zorganizowane przez anaforyczną wypowiedź i w efekcie powtarzania słów lub całych fraz przypominają modlitewną litanię bądź refreniczną pieśń. Opublikowana teraz „Modlitwa do ciszy” to wybór wierszy z dziesięciu tomów, wydanych w latach 2003-2017, uzupełniony o utwory najnowsze oraz dwa fragmenty szkiców o sztuce, a dokonał go poeta związany z dwumiesięcznikiem literackim „Topos”, Jarosław Jakubowski.
Ksiądz profesor Jan Sochoń jest filozofem, pisarzem, redaktorem, nauczycielem akademickim – o niezwykle obszernym dorobku naukowym i literackim (samych książek poetyckich ma na swoim koncie prawie trzydzieści). Swój pierwszy zbiór wierszy „Aby powtarzać świat” wydał w roku 1975. Uczestniczył wtedy w działaniach ruchu literackiego zwanego Nową Prywatnością, który wyrastał z dokonań poprzedniej generacji – Nowej Fali. Oba te nurty miały wspólną aksjologię, różniły się natomiast językiem oraz podjętą strategią liryczną, zmieniającą w przypadku Nowej Prywatności perspektywę z publicznej na prywatną.
Bardzo osobiste są zatem wiersze Jana Sochonia, co wcale nie znaczy, że zamyka się on na świat i obcy mu jest zmysł empatii. Utwory te wiążą wiarę w Boga ze świadomością cielesności, a więc z czułością i dotykiem, które z kolei łączą człowieka „ze wszystkim, co żyje”. Wierze towarzyszy radość poety, że Jezus wybrał i ukochał właśnie jego. Stąd w wielu utworach Sochoń zwraca się bezpośrednio do Chrystusa bądź Matki Boskiej. Przy czym miłość do Boga przejawia się miejscami w sposób quasi-erotyczny, co znajduje wyraz na przykład w apostrofie: „Jezu, moja dziewczyno”.
Ciekawą korespondencję z utworem Rilkego [„Co zrobisz, gdy ja umrę, Panie?”] nawiązuje wiersz „Cóż uczynimy?”, z tym że zmieniono tu punkt odniesienia – z boskiego na ludzki, a dokładniej – wspólny ludzko-boski:
Jezu, proszę, odpocznij,
zadbaj o siebie, o naszą przyszłość.
Cóż uczynimy,
gdybyś nie dożył do śmierci?
Podobny zabieg poczyniono w innym wierszu („Palce”), gdzie odwrócono sytuację z niewiernym Tomaszem: u Sochonia Bóg z ostrożnością wkłada palce jego w rany i jednocześnie pojednawczo się uśmiecha. Relacje poety z Bogiem są więc zażyłe i pełne ufności. W chwilach słabości autor potrafi wyznać, że „Najmocniejszy zapina mi sandał” oraz „wspiera mnie Księga”, choć ma świadomość bycia księdzem „z widocznym poczuciem niebezpieczeństwa”, bo wie, że jest „kruchy i grzeszny”. A gdy odczuwa „ból grzechu”, wtedy Bóg jest daleko. Z kolei rozkosz daje czerpanie takich darów Jezusa, jak rodzina, dom, przyroda, muzyka, słowa, świat cały.
Tak więc wiele wierszy z tomu „Modlitwa do ciszy” opiewa piękno świata jako boskiego tworu, których podmiot zachwyca się wiosennym przebudzeniem przyrody oraz babim latem, pamięta żniwa i zbieranie ziół na łące za lasem bielańskim, czule obserwuje zwinną wiewiórkę w lesie, sikorkę za oknem czy motyle na strychu. Jednocześnie podchodzi do świata w sposób niemal absolutny, prosi więc, by zamieszkały z nim: powietrze, przestrzeń, słońce, ciało, słowo, miłość. Natomiast tzw. wielki świat wielkich miast zdaje się być mu obcy. Świadczą o tym refleksje poety po wycieczce do Nowego Jorku, gdzie prowincjusza przytłacza „amerykańszczyzna”, a obce mu kulturowo są nawet cmentarze. Dotkliwie ranią go również docierające z Polski informacje o morderstwach, kradzieżach, nieufności, bezradności. (...)
[całą recenzję będzie można przeczytać w czerwcowym (prawdopodobnie) numerze „Nowych Książek”]
© Marek Czuku
