nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"(Nie)pokój na widoku", www.latarnia-morska.eu, 07.02.2015

copyright © www.latarnia-morska.eu 2015

Paweł Sarna (rocznik 1977) – poeta, krytyk literacki, mieszka w Katowicach. Opublikował tomy poetyckie: Ten i Tamten (wraz z Pawłem Lekszyckim, 2000), Biały OjczeNasz (2002), Czerwony żagiel (2006) oraz dwie monografie: Śląska awangarda. Poeci grupy Kontekst (2004), Przypisy do nicości. Poezja Zbigniewa Bieńkowskiego (2011). Jego wiersze tłumaczono na języki: czeski, serbski, słowacki, hiszpański i chorwacki. A niedawno ukazał się katowickiego poety zbiór wierszy nowy, zatytułowany Pokój na widoku. O tym zbiorze właśnie garść spostrzeń teraz.

Rzecz, zawierająca niespełna czterdzieści utworów, ukazała się w ramach serii „Tablice” szczecińskiego wydawnictwa Forma, opatrzona posłowiem Piotra Michałowskiego „Co po lesie biega?”.

Siedem lat temu miałam okazję omówić dla dziesiątego numeru papierowej „Latarni Morskiej” (rok 2008) Czerwony żagiel Pawła Sarny. Punktowałam wówczas sugestywność i świeżość obrazu, jakim posiłkuje się poeta. Zauważając później: Ikonograficzność scen, modelowana z premedytacją, przeplata się tu z dalekim uogólnieniem (jeśli jest) lub odmiennymi planami. Horyzont strofy przesuwa się i biegniemy dalej, by za chwilę przekonać się, że za owym dalej jest jeszcze jakieś „dalej”. Następstwem tego bywa rodzący się u czytelnika niepokój pomieszany z ciekawością. By zakończyć omówienie uwagą: Z ciekawością przeczytam w przyszłości zbiór następny poety. Pójdzie dalej przedstawionym tropem, umacniając zdobywane przyczółki czy wkroczy na ścieżkę nową? Byle był wierny własnemu językowi.

Dlaczego cytuję samą siebie (co jest nieznośną manierą, na marginesie mówiąc)? Ano dlatego, że stanowi przykład recenzenckiej przygody, mogącej po latach odwołać się do opinii wcześniejszej – z jednoczesnym porównaniem do uwag obecnych. W kontekście zbioru najnowszego.

Bo, czemu zaprzeczyć nie sposób, P. Sarna jest wciąż wierny swojemu językowi. W zbliżony sposób buduje strofy, a nimi obrazy, które przemówić mają do naszej wyobraźni. Ożywiając jednocześnie emocje (i te oparte na standardach, i te „wycofane” z potoczności, ukryte). Niewątpliwie poeta ten posiadł rzadki dar „mówienia na skróty”, w sposób skondensowany, paraboliczny, na swój sposób „przypowieściowy”.

Taki tor poetyckiej komunikacji (o nierzadko aforystycznym zacięciu), taka modulacja głosu, przykuwa uwagę, owszem. Lecz z miejsca pojawić się musi pytanie o cel i treść – wszak forma to nie wszystko.

Nowy zbiór poety opowiada nam historię wewnętrznych napięć – związanych z wątkami autobiograficznymi. Znajdziemy tu tyleż kreacyjne postrzeganie świata, co oparte zwyczajnie na relacjach z rzeczywistością doświadczaną. Tożsamość podmiotu lirycznego jest trochę zatarta, nie do końca dająca się przyszpilić. Intymna zagroda, zbudowana przez P. Sarnę z fragmentów i „szczątków” prywatnych zdarzeń, tworzy dość specyficzny klimat „nieprzystawalności” do tego, czym karmi się wprost człowieczy żywot. A jednocześnie, o paradoksie, jednak wydaje się „przystawalny”. Owa pozorna sprzeczność jest twórczo nieźle rozegrana. I gdybym poprzestała wyłącznie na lekturze obecnego zbioru, powiedziałabym nawet: niczego sobie rzecz.

Jednak wciąż coś mi zgrzytało. Niezbędny był powrót do czytania za pewien czas. Na spokojnie. Przeto dałam sobie dwa tygodnie luzu. By na nowo zasiąść nad wersami Pokoju na widoku. I co się okazało? Pojawiły się wątpliwości. Bo z jednej strony nadal podziwiałam niezwyczajną biegłość warsztatową twórcy, zauważalną lekkość (a nawet „niewymuszoność”) budowy strof, z drugiej natomiast urosła nieufność do językowych harców - nierzadko tylko maskujących niedostatki przesłań. Przesłań psychologicznie co prawda poprawnych, trudnych do zbicia, lecz poza poprawność nie bardzo wychodzących. Jednym słowem zabrakło mi w tych strofach (mimo świetnej oprawy) świeżości i samowłasnych rozwiązań.

Również posłowie P. Michałowskiego – z wplecionymi pojęciami typu „filozofia”, „ontologia” czy „myślenie deterministyczne” – w dużej mierze wydaje się nadinterpretacją omawianego zbioru.

Zatem jaka suma uwag po dwukrotnej lekturze? Cóż, przewaga uczuć mieszanych. Bardzo (z)mieszanych. Z tajoną nadzieją, że poeta w końcu jednak wkroczy na ścieżkę własną. I przestanie „zbywać” czytelnika li tylko zabawą słowem. Czy niedopowiedzeniami, które czasem (mimowolnie?) wpędzają na przedpola jałowości.

A jeśli w ocenie jestem niesprawiedliwa, niechaj w przyszłości (po zderzeniu z następnymi zbiorami wierszy P. Sarny) ugryzę się w język... Tak czy siak życzę autorowi jak najlepiej, gdyż potencjał twórczy u niego spory i wart dobrego spożytkowania.
Wanda Skalska


Paweł Sarna Pokój na widoku – http://www.wforma.eu/pokoj-na-widoku.html