nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"City 3. Antologia polskich opowiadań grozy", http://grabarz.net, 13.05.2016

copyright © http://grabarz.net 2016

Nakładem Wydawnictwa Forma ukazał się kolejny tom antologii, poświęconej różnym obrazom miasta. Przynosi on – podobnie zresztą, jak poprzednie – opowieści zapadające w pamięć na długo. Trudno zresztą, aby było inaczej, skoro tom „City 3” współtworzyli pisarze od lat kształtujący oblicze fantastyki „z dreszczykiem”. Można zresztą antologię tę traktować jako dialog artystyczny pomiędzy znanymi (i uznanymi) twórcami – m.in. Kazimierzem Kyrczem jr., Dawidem Kainem, Tadeuszem Oszubskim, Krzysztofem Maciejewskim – oraz tymi, którzy wychowali się na ich opowieściach. Do pewnego stopnia zatem antologia ta pozostaje świadectwem ciągłości zainteresowań twórców, ale i diachronicznym zapisem poszukiwań rozwiązań formalnych, pozwalających na odświeżanie skonwencjonalizowanych figur i stereotypów fabularnych. Zapewne z tego powodu całość otwiera i zamyka opowieść, której współautorem jest Kazimierz Kyrcz jr. Obie, co znaczące, pozostają utrzymana w estetyce bizarro fiction; zarazem jednak – zwłaszcza, jeśli przeczytamy je jako klamry domykające całość zbioru – ukazują ewolucję tej estetyki. W pierwszej z nich autorzy sięgają po lokalną, miejska legendę krakowską, poddając ją reductio ad absurdum; druga natomiast uwypukla „dziwność istnienia”, w której właściwy dla bizarro akcent surrealizmu zostaje skryty w pozornie realistycznym obrazowaniu. Jednakże już sam pomysł, stanowiący oś fabularną utworu, zostaje skonfrontowany z tytułem, dzięki czemu podkreślona zostaje dramaturgia opowieści, poprzez odrealnienie obrazu świata przedstawionego.

Interesująco też wypada konfrontacja zawartości kolejnych antologii „City”. Redaktorzy pierwszej odsłony kładli nacisk na ukazanie miasta jako przestrzeni jednoznacznie nacechowanej obcością, w którą protagoniści utworów zostają „wrzuceni” bez świadomości reguł, umożliwiających im przetrwanie. Tymczasem w najnowszej odsłonie serii obraz metropolii ulega zniuansowaniu, sama zaś fenomenologia aglomeracji zostaje sproblematyzowana (widać to zwłaszcza w „Tkance” Kornela Mikołajczyka); nie brak też akcentów metaliterackich, dzięki których obecności możemy spojrzeć na opisywane miasta z innej, niekiedy zaskakującej perspektywy. Co istotne, w opisie miejskiej przestrzeni pojawiają się — doskonale rozpoznane przez socjologów wielkiego miasta (m.in. Małgorzatę Dymnicką i Marca Augé), lecz nadal traktowane w literaturze raczej marginalnie – fenomeny „nie-miejsc”. O tym, jak znaczący mają one potencjał grozy, świadczą opowieści Agnieszki Kwiatkowskiej i Piotra Roemera: zarówno bowiem dworzec, jak i plac zabaw (do pewnego stopnia również cmentarz z utworu Zeter Zelke) to „przestrzenie osobne”, jedynie pozornie funkcjonujące w obrębie przestrzeni miejskiej aglomeracji. W istocie bowiem pogłębiają one w bohaterach poczucie obcości poprzez wyodrębnienie ich z mentalnego obrazu miasta.

Jaki obraz rodzimej fantastyki grozy wyłania się z antologii? Współtworzący ją pisarze to poszukiwacze, nie wahający się przed eksperymentalnym „przeniesieniem” poetyki mediów audiowizualnych na „sztukę słowa”; znacząca pod tym względem jest zwłaszcza opowieść Moniki Jaworowskiej pt. „Kamera”, będąca formalnie zapisem słuchowiska radiowego). Godne uwagi są jednak i inne utwory, przełamujące czytelnicze przyzwyczajenia – zwłaszcza te, w których groza (niczym w „Pokoju, korytarzu” Bartosza Orlewskiego) wypływa nie z przełamania jedności ontologicznej świata przedstawionego, ani strasznych wydarzeń, stanowiących fabułę, lecz niepewności, uniemożliwiającej jednoznaczną interpretację zdarzeń. Toteż dobrze się stało, że rodzima fantastyka grozy doczekała się serii w oficynie, gdzie osoby odpowiedzialne za politykę wydawniczą nie wahają się postawić na eksperyment; dzięki temu fantastyka grozy nie musi kojarzyć się jedynie z mniej lub bardziej tandetną rozrywką.
Adam Mazurkiewicz


City 3. Antologia polskich opowiadań grozyhttp://www.wforma.eu/city-3-antologia-polskich-opowiadan-grozy.html