nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"Niczyje", https://dajprzeczytac.blogspot.com, 24.03.2024

copyright © https://dajprzeczytac.blogspot.com 2024

 

Andrzej Ballo wyposaża swój podmiot w najbardziej charakterystyczne dla siebie cechy – ostrą ironię, bezkompromisowość oraz ogromny dystans.

To widać już w otwierających tom „dywagacjach o łączeniu się w pary”, gdzie po szeregu wyrażanych przez podmiot wątpliwościach i stanowczych teoriach, rozbrajająco przyznaje:

„te kilkanaście pierwszych wersów
niekoniecznie musi być wierszem”.

A zatem podmiot Ballo to twór specyficzny – z jednej strony jest głosem w zewnątrz, śmiałym komentatorem, ale ma także świadomość swojego określonego, literackiego, istnienia.

Głosem tego podmiotu często mówi sam autor. Zajmuje go wszystko, co składa się nasze tu i teraz. Podmiot z lubością rozprawia się ze wszystkimi nowinkami i modami, nie oszczędza kpin z głupoty oraz ignorancji. Nie ma tu litości dla nikogo ani niczego, co irytuje mężczyznę. U Ballo to człowiek jest centrum świata. I to właśnie on pracuje sobie na wszystko – podmiot nie ma wątpliwości, że to m.in. nie czas „bezlitośnie potraktował ludzi”, a każdy sobie zapracował na to, co ma:

obwisłe podgardla
wzrok niezatrzymywany nigdzie
sylwetki nabrzmiałe
od wychody i pychy
i ta szarość gestów
w źle dobranych ubraniach
(„***przyglądałem się” – fragm.)

Jest więc w tymi jakieś podsumowanie dzisiejszych dążeń – to np. „walki o mieszania i posady kierownika”. Podmiot Ballo ubolewa i z niepokojem patrzy na współczesnych. Zauważa przecież, że uczestniczymy już nie w zaniku wartości, ale w świecie niemal zupełnie ich pozbawionym.

„Niczyje” to taki liryczny głos w sprawie. Podmiot Ballo bardzo chętnie wypowiada się na każdy temat i przyjmuje z góry upatrzoną pozycję. Ciężko wejść z nim w dialog, ale najczęściej wcale nie ma takiej potrzeby. Mężczyzna mówi bowiem wielogłosem, także w naszym imieniu. Mamy podobne spostrzeżenia, choć tylko on jest w stanie wyrazić je w taki sposób.

W poezji Ballo nie brakuje humoru, sarkazmu czy drwin. Jednak bywa, że pojawiają się wiersze, w których podmiot pokazuje nam tę nieco bardziej łagodną twarz. Okazuje się, że on też się martwi (a nie tylko wkurza), boi się, czuje niekiedy nawet zagubienie.

Czytelnicy Andrzeja Ballo dobrze wiedzą, że nie ma on najlepszego zdania o współczesnych ludziach. Może dlatego (choć na pewno nie tylko) tak chętnie oddaje się wspomnieniom, pozwala sobie na tęsknoty:

najchętniej pamiętam
że moi bliscy
moi przodkowie

potrafili rozmawiać.
(„***Wielkanoc” – fragm.)

„Prelekcje” podmiotu dotyczą właściwie wszystkich najważniejszych sfer życia. Od tematów czysto społecznych do filozoficznych dociekań. Podmiot coraz częściej zahacza w swoich rozmyślaniach o kwestie przemijania, dokonuje pewnego rodzaju bilansów, podsumowań. To wszak już „pięćdziesiąty siódmy grudzień”, a zatem mężczyzna niesie pokaźny bagaż doświadczeń, sporo wie, a jeszcze więcej przeczuwa.

Dlatego też coraz mocniej skupia się nie na tym gdzie, z kim, ani nawet jak żyjemy. Ale – czy żyjemy! Zauważa bowiem, że coraz więcej z nas toczy smutną egzystencję, zatracając w niej to, co tak naprawdę ważne:

***
zadziwiające
iż większość z nas
przez całe życie
udaje

że żyje.

W tym tomie łączą się bodaj wszystkie cechy charakterystyczne dla wcześniejszych tomów autora, bo i jest próba aforystycznego ujęcia świata i sporo (kąśliwego) humoru, jak np. w „Lubię to!”, bywa poważnie i refleksyjnie jak w np. „Komukolwiek”, a niekiedy zbaczamy nawet w rejony romantyczne – a taką odsłonę pokazał poeta w „Ballo amoroso”. Bywa też bardzo lirycznie, jak w wierszu, który zostawiam jako zachętę do lektury tego tomu:

zostały mi
już tylko pejzaże
nie dam rady
ponownie przeczytać ulubionych książek
muzyka klasyczna przynosi już coraz mniej ulgi
o człowieku nawet nie myślę
choć zdarzają się fantastyczne okazy
(rzadziej niż cokolwiek)

powtarzam sobie w myślach
nie możesz być zbyt długo
za granicą rozgoryczenia
jestem w stanie wymyślić i napisać tysiące afirmacji
nakarmić nimi tysiące ludzi
tak jak i oni karmią tysiące
automatycznie i bezmyślnie

ale co to zmieni
pejzażom jest to obojętne
Kinga Młynarska


Andrzej Ballo Niczyjehttp://www.wforma.eu/niczyje.html