Książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

BŁĘDNIK ONLINE, "Poiein" znaczy "robić"

2017-10-17 16:38

15 października 2017. Zacząłem dziś ósmy rok warsztatowania z adeptami „twórczego pisania” w Iblu. Dlaczego nasze spotkania mają podtytuł „pisanie i czytanie”? Ano, tłumaczyłem zgromadzonym, bo z literaturą jest jak z oddychaniem, nie robi się tego tylko w jedną stronę, potrzebny jest i wydech i wdech, i pisanie i czytanie, co nie wszystkim wydaje się oczywiste. Czytamy teksty zarówno kultury jak  natury, bo dla pisarza wszystko jest tekstem. Czytamy twórczo, robiąc notatki. Lektura „na luzie”, pobieżna, bez pasji –  bez tej samej pasji, na jaką zdobywamy się przy pisaniu –  jest nic niewarta. Ale  o co dokładniej chodzi w „tworzeniu”? Cóż, w polszczyźnie „tworzenie” niekoniecznie łączy się z intuicją radykalnej innowacji, inwencji czy wynalazczości. Po naszemu, tworzenie to proceder odciskania czegoś  tworzydłem w tworzywie. „Tworzydłem” była kiedyś np. drewniana foremka, służąca do nadawania kształtu twarogowi. Artysta słowa tworzy, odciskając swoją twórczą wolę w materiale słownym. Z „tworzeniem” łączą się liczne wyrazy takie jak „twierdzenie”, „twierdza”, wspomniany „twaróg”, „utwór”, także i „potwór”. Ogromna część literatury nowoczesnej wynosi na piedestał niestety potwory, rzeczy raczej zdeformowane, niż uformowane… Sporo uczestników kursu kreatywnego pisania w IBL nie interesuje jak mi wiadomo poezja, a ja akurat tejże nauczam. Aby przekonać adeptów do mego warsztatu, staram się zwykle pokazać, że poezja to nie tylko wiersze. Zaczyna się od tego, że „poiein” znaczy po grecku „robić”. Chodzi tu  więc o mowę „zrobioną”. Zrobioną oczywiście po to, żeby się podobała, jak aktor czy kobieta „zrobiona” przed lustrem, i żeby się nie dawała zapomnieć.  Mowę poetyzujemy głównie przy pomocy rytmu, rymu i figur stylistycznych, takich jak metafora, epitet czy elipsa. Środki tego rodzaju  wpływają na to, że teksty nabierają walorów mnemonicznych, stają się łatwiej zapamiętywalne. Aż do połowy XIX wieku, gdy powszechnie wprowadzono obowiązek szkolny, większość ludzi na świecie była analfabetami. Biedacy skazani byli przy obcowaniu ze sztuką słowa tylko na swoją pamięć. Dziś, kiedy prawie wszystko za nas pamiętają komputery, wielu odwróciło się od poezji, od mowy „zrobionej”. Są jednak i tacy, których ta gwara pociąga swoim mniej znanym walorem, statusem „alieniloquium”, „mowy innej”, wedle konceptu Petrarki. „Mowa inna” próbuje wyrażać rzeczy spoza tego świata, chce być nie tyle twórcza, ile stwórcza, jak kreacyjny język samego Stwórcy. Człowiek jest zwierzęciem metafizycznym i zawsze będzie do takich czarów aspirował, zarówno czytelniczo jak autorsko. Niemało z was, prozaicy (przekonywałem dziś mych adeptów), cichcem chciałoby posiąść zasady „mowy innej”, prawda? …No a poza tym proza, wasza główna specjalność, to wciąż do pewnego stopnia pradawna „mowa zrobiona”, nie myślcie, że nie. Bo i współcześnie można w niej znaleźć rytmy i rymy, tyle że mniej gęste niż w liryce, a także niemało figur stylistycznych. Ryszard Kapuściński, dokumentalista, bardzo dbał na przykład, żeby u niego zawsze takie rzeczy były. Ujawnia to expressis verbis w  „Lapidariach”,  gdzie podsumowuje m.in. swoją drogę twórczą. I nie przypadek to, że na stare lata Kapuściński wrócił do wierszy, od których jak większość pisarzy zaczynał karierę literacką. Oto niezły moim zdaniem przykład poetyckiej „mowy zrobionej” autorstwa tego pisarza. Utwór nie ma tytułu:

 

*  *  *

Jogin Ramamurti

każe zakopać się w grobie

zostanie tam tydzień

lekarze zaświadczą że nie ma oszustwa

 

kto chce może zejść tunelem w dół

zobaczyć przez szybę:

Ramamurti leży w grobie

jest nieruchomy

nie oddycha

 

wszyscy proszeni są o składanie datków

ten pogrzebany chciałby coś zarobić

poszedł do grobu po to

żeby przeżyć

 

Po tygodniu odkopują jogina

Ramamurti wychodzi

jest osłabiony

dotknął absolutu

to zawsze wyczerpuje

 

kłania się zebranym

liczy datki

sto dwie rupie

mniej niż dziesięć dolarów

 

Wszyscy rozchodzą się

zostaje pusty grób

Ramamurti zmartwychwstał

ale to nadal nędzarz

 

Mijają tygodnie

jogin jest głodny

Wrócę do grobu mówi

Tylko w śmierci jest życie