nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"Dziś gramy w kości", Przegląd Polski, 14.01.2011

copyright © Przegląd Polski 2011

Na zajęciach dla zaawansowanych studentów języka polskiego czytamy Opowieści mojej żony Miroslawa Żuławskiego. W jednej z nich, pt. Bilet, trafiamy na zwrot „gapił się, jak sroka w gnat”. To jeden z licznych zwrotów frazeologicznych, którym ze specjalną uwagą przypatrujemy się przy lekturze opowiadań. Studenci, choć z grupy zaawansowanej, nie rozumieją. Zwłaszcza że gdzie indziej natrafili już na wersję o sroce gapiącej się nie w gnat, tylko w kość. Sroka to głupstwo, wyjaśniamy: wrzaskliwa, krukowata, czarno-biała, z długim ogonem i w dodatku złodziejka (patrz opera Gioacchino Rossiniego Sroka złodziejka). Angielski odpowiednik – magpie. Z wyrażenia wynika, ze lubi się gapić, czyli wpatrywać uparcie, choć często bezmyślnie. Może w błyskotkę, którą za chwilę skradnie? Uzupełniając kolekcję polskich zwrotów frazeologicznych, dodajmy jeszcze „nie wypaść sroce spod ogona” – co znaczy być nie byle kim, wywodzić się z nie byle jakiego rodu, oraz „trzymać/ciągnąć dwie sroki za ogon” – czyli załatwiać jednocześnie kilka spraw. Ale ciągle pozostaje sprawa kości i ich trochę mniej eleganckiego synonimu – gnata.
Niespodziewanie z pomocą przychodzi najnowszy tomik opowiadań Anny Frajlich Laboratorium (Wydawnictwo Forma, Szczecin 2010). Wprawdzie przeczytałam go już po zakończeniu semestru, ale polecam zeszłorocznym studentom jako świetną lekturę w ogóle, a uzupełnienie naszych studiów językowych w szczególności. Opowiadanie Szkielet liczy nie więcej niż dwie stroniczki; ale jakież tam bogactwo fantazji i ciekawej dla nas frazeologii! Streszczam tu Szkielet, a w cudzysłów biorę występujące w nim wyrażenia frazeologiczne.
Bohaterem opowiadania jest szkielet (czyli układ kostny, kościec po prostu) ukrywany – jak to bywa – w szafie. Siedzi tam od dawna, ale gdy nadchodzi stosowna pora i nastaje moda na ujawnianie tajemnic ukrywanych szafach, właściciel postanawia go wypuścić i otwiera drzwi. Nic z tego. Szkielet się zaparł i nie chce wyjść z ukrycia. Tak więc sprawa „legła kością (czyli przyczyna) niezgody” między właścicielem szafy i chowanym w niej kośćcem. Następują perswazje i okresy oczekiwania. Widocznie postanowił dać mi nauczkę, czyli „w kość” – rozumuje właściciel szafy. Sytuacja przeciąga się niebezpiecznie.
Niespokojny szkielet nocami tłucze się po szafie, jak „ból po kościach”, wywołując z kolei „mrowie w kościach” właściciela. Okazuje się, że kościotrup, „mimo długoletniego stania w szafie, miał jednak mocny kręgosłup”. Trwając w swoim uporze, twierdził: wyjdę, ludzie pogapią się, jak „sroka w gnat”, czyli uparcie choć bezmyślnie, a potem – czy „sam kości pozbierasz?”, argumentuje na rzecz pozostania w szafie. Może miał rację, bo moda na wychodzenie z szafy powoli mijała, coraz mniej pisano o niej w gazetach, za to w różnych grupach wsparcia dyskutowano już problem, jak bezpiecznie wyjść z szafy. Pojawiły się nawet przeciwwskazania. Zauważono nie tylko symptomy oporu wobec mody wychodzenia, bo „stare kości są wytrwałe”, ale także niebezpieczeństwo nierozważnego kroku, bo „każda kość ma swą złość” i „na dwoje kości wróżą”. Konsekwencją wyjścia mogły być depresje i inne niepożądane skutki. W końcu właściciel szafy zrezygnował, bo czuł „w kościach”, że szkielet nie ustąpi. Zakończenia opowiadania nie zdradzę, a dodam tylko, że dzięki Annie Frajlich szkielet-kościotrup, rzekomo „bez krwi i kości”, stał się wreszcie „kością pacierzową” literackiego utworu. „Psia kość!”. (...)
Krystyna S. Olszer

Anna Frajlich Laboratoriumhttp://wforma.eu/159,laboratorium.html