nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"Pokora", www.papierowemysli.pl, 15.04.2012

copyright © www.papierowemysli.pl 2012

Po lekturze Zgłosek człowieka ogarnia dziwny, nieomal kościelny nastrój. Jak to możliwe, skoro autor chwilami ucieka w kolokwializmy i wulgarność? Tak uzewnętrznia się pokora wobec językowej maestrii, którą bez wątpienia trzeba posiąść, by w serii jednowersowych utworów zamknąć tak wiele przemyśleń. Jak pisze Paweł Orzeł w posłowiu: „Zgłoski są trzecim, po Miarach (2003) i Względach (FORMA 2010), tomem poetyckim Henryka Berezy, który po historii ciała (Miary) i historii ducha (Względy), zaprezentował swoistą historię myśli”. Jednocześnie mamy do czynienia z kontynuacją, czego dowodem jest pierwsza część zbioru – „Kołomyjki 2”.

Autor dokonuje w tych utworach przemyślnej dekonstrukcji samego języka, bawi się nim, czasami wręcz wpada w wulgaryzmy, lecz jakby uładzone przez formę. Bo w końcu wulgarność tylko w sztuczności poezja spoza, że zacytuję jeden z jednowierszy. W innym utworze Henryk Bereza stwierdza: moje pisanie z mieszanek jak we wszystkim ja. Czy można poznać podmiot liryczny po tak – zdawałoby się – rozstrzelonym drukiem pisanych utworach. A jednak można – w końcu sama formuła (forma?) kołomyjek sprawia, że mamy do czynienia z długą opowieścią, w której każdy kolejny wiersz wchodzi w interakcję z poprzednim, w coraz szybszym tempie podawany, jak w ukraińskim tańcu.

Ta opowieść ma swoją kontynuację w drugiej części Zgłosek, czyli w „Nagrobkach 3” wraz z „Dopiskami”. Przez swą tematykę nieco bardzie stonowanej, wszak mamy do czynienia (podobnie jak miało to miejsce w poprzednich zbiorach) z epitafiami. Spotkamy tu postacie z wielu przyczyn dla Henryka Berezy ważne, jak: Albert Camus, William Faulkner, Mieczysław Milecki czy Jan Błoński. Tu odnajdziemy też zabawy słowne (choć przecież słowo „zabawa” nie licuje z granitowością nagrobków). Ale samo słowo także przegrywa walkę z potęgą przemijania, a może zresztą nie stanowi najwyższego stopnia wrażliwości? W zapisku skierowanym do Henryka Tomaszewskiego znajdziemy wszakże takie sformułowanie: rozumieliśmy się zawsze bez słów lepiej nie można...

Te uskrzydlone swą formą utwory, chwilami ekshibicjonistyczne, chwilami wzniosłe, niosą ze sobą olbrzymi bagaż doświadczenia życiowego. I mimo poetyckiego, czy raczej może na wskroś aforystycznego kształtu, są jednocześnie rozliczeniem się Henryka Berezy z wieloletnim dziełem krytyki literackiej, które po sobie zostawi. Ta lapidarność po prostu poraża i wpędza czytelnika w pokorę – bo za kilkuwyrazowymi zapisami kryją się całe tomy krytycznoliterackie, kilometry przeczytanych półek.

Warto jeszcze dodać, że w Zgłoskach znajdziemy także grafiki innego pisarza – Andrzeja Turczyńskiego. W pewnej machinalności kreski, w niespokojnych grafikach możemy doszukać się kolejnych opowieści...
Krzysztof Maciejewski


Henryk Bereza Zgłoskihttp://wforma.eu/211,zgloski.html