copyright ©
www.papierowemysli.pl 2013
Przenieśmy się do Wrocławia, miejsca pełnego surrealizmu i groteski. To tam głowa pana Lenki oddziela się od ciała właściciela, a człowiek na linie zamienia się w breloczek. Zapraszamy do miasta pana Swena, dziedzica barona i tytułowego bohatera zbioru autorstwa Gabriela Leonarda Kamińskiego.
Wzmiankowany surrealizm ma charakter paradoksalny – oto bowiem mamy do czynienia z dziecięcą perspektywą świata, na który właśnie oczyma dziecka spoglądamy, a z drugiej strony refleksje podczas lektury prowadzą do dojrzałego bardzo dyskursu. W opowiadaniach zawartych w antologii Kamińskiego doskonale widać tę dwoistość: wszak to z pokładów młodocianej wyobraźni pochodzą zwiewne obrazy, ale ich zwiewność zawdzięczamy dorosłemu doświadczeniu. Bo dla dzieci czymś oczywistym jest to, że można wejść do butelki albo podróżować w bańce mydlanej po nieboskłonie. Dorosły odnajdzie w tym doświadczeniu raczej mgnienie smutku i żalu za utraconą młodością. A może to tylko moja starcza osobowość każe mi wydawać podobne sądy? Raczej nie –
Pan Swen (albo wrocławska abrakadabra) to smutna baśń o przemijaniu.
Dziecinne spojrzenie nie jest wyznaczane przez wiek bohaterów tej książki. Dziecięcość to raczej nie wiek, a może po prostu stan umysłu? Dziecięcość to też rodzaj tożsamości. Dzieci wierzą w baśnie, ale poza samą wiarą istotne są ich fascynacje. To dzięki nim wszystko staje się możliwe – taniec na zapałce staje się czymś więcej niż tylko kuglarską sztuczką, toczenie się zwiniętym w koło po ulicy zmienia się w apoteozę zabawy. Zabawy, która kiedyś nieodwołalnie musi się zakończyć. W ostatniej części okazuje się, że magia pana Swena już nie porusza nikogo, więc nasz bohater leje łzy i zamienia się w kamień.
Obrazu tego dopełnia Wrocław jakby obrosły liszajami starości, zaniedbany i szary niczym stare zdjęcia, a przecież przejmująco prawdziwy. Wiele miejsc oddano z iście topograficzną dokładnością. W ogóle świat przedstawiony ma w sobie wiele z realizmu, jakby na przekór magicznym przygodom głównego bohatera. Czyliż obcujemy tu z realizmem magicznym? Do pewnego stopnia tak – wielbiciele tego nurtu, czy może tylko tej optyki, odnajdą na stronach
Pana Swena wiele lubianych przez siebie szczegółów i elementów.
Językowo książka umiejscawia się gdzieś obok innych baśni opowiedzianych przez bajkopisarzy, a jednak jest to rodzaj lekcji martwego języka. Wszystko się kończy, odchodzi w dal, przemija, a zatem zanikają też język i słowa. Czy można jeszcze nazywać cokolwiek po imieniu, kiedy umrze magia? Lektura tej książki przejmuje czytelnika na wskroś. A jednak zachęcam gorąco do zapoznania się z tą niewielką objętościowo książeczką wydaną przez Wydawnictwo Forma w serii „Piętnastka”.
Krzysztof Maciejewski
Gabriel Leonard Kamiński
Pan Swen (albo wrocławska abrakadabra) –
http://www.wforma.eu/221,pan-swen-(albo-wroclawska-abrakadabra).html
