Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Andrzej Ballo Niczyje
Maciej Bieszczad Pasaże
Maciej Bieszczad Ultradźwięki
Zbigniew Chojnowski Co to to
Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach
Kazimierz Fajfer Całokształt
Zenon Fajfer Pieśń słowronka
Piotr Fluks Nie z tego światła
Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów
Adrian Gleń Jest
Jarek Holden Gojtowski Urywki
Jarosław Jakubowski Baza
Jarosław Jakubowski Koń
Waldemar Jocher dzieńdzień
Jolanta Jonaszko Nietutejsi
Bogusław Kierc Dla tego
Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal
Jarosław Księżyk Hydra
Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży
Franciszek Lime Garderoba cieni
Artur Daniel Liskowacki Do żywego
Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery
Elżbieta Olak W deszczu
Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie
Juan Manuel Roca Obywatel nocy
Karol Samsel Autodafe 6
Kenneth White Przymierze z Ziemią
Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania
Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience
City 6. Antologia polskich opowiadań grozy
Czy historia i krytyka literatury mogłyby stać się kolekcjami osobliwości? Osobliwości, pragnę to podkreślić, a nie anomalii. Czy kanon literatury światowej może być kanonem sensu stricto menażeryjnym? Wiem, że to nadużycie, jednak nasuwają mi się na myśl słowa Wisławy Szymborskiej, wypowiadane skądinąd na zupełnie inną okoliczność - te dokładnie o przedkładaniu piekła chaosu nad piekło porządku. Ale jak uczynić filologię rozumnym i odpowiedzialnym, czułym i sprawiedliwym - piekłem chaosu? Ośmielam się podejrzewać, zakładać - że nie chodzi tutaj jedynie o zastępowanie ortodoksji wiedzy jej heterodoksją (czy heterodoksja notabene jest odświeżaniem ortodoksji przez jej pomniejszanie, rozbijanie, zdrabnianie?). Nie chodzi też z drugiej strony o anarchizację wszelkich dostępnych nam narzędzi poznania poprzez literaturę.
O co więc idzie? Może o rodzaj kantowskiego przewrotu kopernikańskiego w filologii? Gdyby - idąc tu za Szymborską - postawić obok siebie Norwida jako obywatela filologicznego piekła porządku oraz - filologicznego piekła chaosu. Podobnie do tego uczynić z Conradem, Żeromskim, Różewiczem, Wojtyłą, Tkaczyszynem-Dyckim, zwłaszcza tym późnym, od Kochanki Norwida i Nie dam ci siebie w żadnej postaci? Co mianowicie uzyskalibyśmy? Jeżelibym ja dokonał tych dwóch autointerpretacji z samego siebie - tak, aby posiąść prawo szczególnego, wyróżnionego obywatelstwa w dwóch filologicznych piekłach naraz - czy to ćwiczenie samoświadomości doprowadziłoby mnie choć nieco bliżej klinczu dwóch zwalczających się filologii? Czy raczej - doszedłbym mimowiednie do granic metodycznego szaleństwa?
Menażeryjność jako chropowaty, odrapany, pokancerowany rewers kanoniczności w literaturze? Tak, bardzo bym tego chciał, wydaje mi się to dojrzalsze i wypełnione choć w odczuwalnej części wolnością wypowiedzi. Złośliwi powiedzą - ot, utopijne marzenie zaciągnięte aż po granice parodii nienowym zapachem z Ferdydurke czy wręcz z Gombrowiczowskiego Dziennika. Nie mam nic przeciwko nim, tak jak nigdy nie miałem niczego przeciwko zoilom ani klakierom. Muszą robić swoje i muszą działać ogłuszająco. Jednak - warto chyba pamiętać o czymś, co przypadkiem zupełnie przy nadarzającej się okazji nazwałem intertekstualnością stopnia zero. A zastanawiałem się wówczas nad sylwetami polskich pisarzy obecnymi w Kochance Norwida jako figury wyobraźni: Ginczanką, Kraszewskim, wreszcie Norwidem.
No właśnie figury czy więżniowie metaliterackiego teatru marionetkowego kuriozalnego podmiotu czynności twórczych? Czy nie jest to taka właśnie intertekstualność? Tak charakterystyczna dla naszej współczesności, obecna silnie, ale transparentnie - tradycja literacka stopnia zero - a ta buduje twardą, osobliwą powłokę, o którą niechybnie się rozbijemy, jeżeli nie rozeznamy na czas właściwości jej tkanki, cech materii, z której została niepochwytnie złożona.