Nowości 2023

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Bogusław Kierc Dla tego

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Elżbieta Olak W deszczu

Karol Samsel Autodafe 6

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

NOTES, Efekt Woroszylskiego (2)

2014-12-08 20:03

Macieja frapowała prośba o przybliżenie natury tego błędu. Przypomniał sobie jednak swoje własne spotkanie z Woroszylskim. O ile dobrze zrozumiałem, był czterolatkiem, ten zaś wpisał mu się na kartach książki. Akcentował różnice – dramatyczne, choć oczywiście progresywne (na lepsze) – w Wiktorze z lat pięćdziesiątych i w Wiktorze tym, którego mógł poznać po sześćdziesiątym. Ja zaś myślałem o naturze moralności, o tym, dlaczego nie jesteśmy w stanie przyjąć (choćby na wiarę, jakkolwiek potem odrzucić) jej podstaw irracjonalnych. Wypracowywaliśmy ją metodą prób i błędów, dopiero najszlachetniejszy ze stopów etykietowaliśmy, nadając mu nomenklaturę etyczną, nomenklaturę zracjonalizowaną, z czasem zastygłą w ciągłym użytkowaniu, tj. poza środowiskiem kształtowania. Zastygłą w Dekalog, w system etyczny mogący uchodzić w naszych oczach za racjonalnie obiektywny, zdaniem wierzących – za religijny (pomimo tego, że nawet sprawiedliwości Boga nie jesteśmy w stanie zrozumieć).

Tyle ład życia. Tymczasem irracjonalność kwestii moralnej w literaturze to osobna sprawa, w moim przekonaniu – ta zasadnicza dla samej literatury. Przekonania moralne ilustrowane przez teksty literackie powinny się rodzić z irracjonalnego podłoża? Być może to powiedzieć zbyt wiele. Z pewnością: powinny je uwzględniać. Morozow może być figurą odrodzenia literatury, i jako taka a nie inna figura może naturalnie zostać spostponowany – osiemnaście lat po śmierci Woroszylskiego (zmarł we wrześniu 1996) należy wszak traktować pochwałę Pawki jako rodzaj gry postaciowaniem, jako modus walki z TYM „nieopisanym”, „ciemnym”, „wstydliwym” literatury polskiej, nie zaś – jako kapryśną, niemoralną dosłowność. Jeśli jesteś w dolinie łez i chcesz się odrodzić, patrzysz przez „ciemne”, przez „nieopisane”. Także by je odrzucić. Jak uczą bowiem wieki, przede wszystkim człowiek. A nade wszystko: człowiek przed jego dziełem, człowiek przed jego mitem.

© Karol Samsel