Książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

NOTES, Taniec ruiny z wyspą (1)

2019-06-16 13:19

Świadomość własnego procesu twórczego oraz swobodność w poddawaniu się mu w sposób całościowy, totalizujący – to najważniejsze zadania, jakim powierzyć się powinien artysta długiej formy. Przez trzy lata pracy nad poematem Autodafe zweryfikowałem wiele swoich przekonań dotyczących natury tego, czym powinien być proces twórczy. Po pierwsze – pułapką jest twierdzić, że istnieje on wyłącznie w swojej doskonałej, niezakłóconej postaci. Jeśli bowiem osiągnie się rzeczywiście – dzięki niemu – strumieniowy, niezakłócony bieg myśli, zbuduje się w efekcie „nieludzką” architekturę monologu lirycznego, w której (najdoskonalej to ujął Norwid) „zgładzone [będą] nożem te kresy, gdzie forma z formą mija się i pozostawia szpary”. Dziś – najpłynniejsze partie Autodafe – są dla mnie pauzą liryczną wypowiadającą posłuszeństwo nadrzędnej idei poematu o zerwaniu ciągłości wszystkiego ze wszystkim. To także wypowiedzenie posłuszeństwa cnocie, którą w twórczości cenię najbardziej, niezależnie od tego, czy piszę poemat czy regularny tom wierszy. Jest to cnota estetycznej bezinteresowności.

Z drugiej strony poemat, który piszę, nieustannie domaga się tego, aby podejmować grę „spustoszonego” z „opustoszałym”. Przypomina to napuszczanie na siebie na wpół przelękłych, a na wpół nieoswojonych zwierząt, z których jeden w sposób naturalny stanowi cel dla drugiego, cel tak przyrodzony, jak upatrzony. W tym tkwi również nerw zainteresowania Autodafe, czego jestem chyba dość dobrze świadom. Nigdy nie poddawałem się grze przypadku podobnie, jak nigdy nie zawierzałem swojego losowi „rzutowi kośćmi”. Czytelnik mojego poematu wie więc dobrze, że to, czy bezmyślne „opustoszałe” pochłonie i wyruguje z wąskich obszarów istnienia „spustoszone”, zależy wyłącznie ode mnie i od sposobów, jakie będę wielorako mnożyć, by ocalić „spustoszone” i z powrotem zakląć „opustoszałe” w bezruch. Co to są za sposoby? Ich listę wyznacza wolność, to lista wolności: chwyty, wybiegi, teatr person lirycznych (a jeśli teatr, to czemu nie opera person, nie festiwal person?), szkatułkowe, metanarracyjne manewry – od pseudo-narracji po antynarrację... Być może „spustoszone” jest dla mnie symbolem modernistycznej ruiny znaczeń, a „opustoszałe” – postmodernistycznej wyspy możliwości znaczeniowych. Mam dwie smycze, tego jestem pewny – dwie, bo mam dwoje rąk. Być może rzeczywiście służyć mają nie czemu innemu, a bezpiecznemu tańcowi ruiny z wyspą. Inne smycze niż smycze-dłonie – dla mnie nie istnieją.

Po drugie – zadaną sobie partię tematyczną Autodafe należy napisać w jednym seansie. Najlepsze i najskuteczniejsze seanse to seanse sześcio- lub ośmiogodzinne: od wczesnych godzin rannych do południa, gdy umysł jest najostrzejszy i w moim przypadku – najbardziej przewrotny, ironiczny i nieskrępowanie rozfilozofowany. Część poświęconą Eugeniuszowi Tkaczyszynowi-Dyckiemu pisałem od czwartej rano do dwunastej – otoczony podręcznikami literaturoznawstwa i kilkoma zaledwie współczesnymi tomikami wierszy, tak aby zachować w sobie nieprzytępioną, liryczną świeżość – na wypadek, gdy pojawi się konieczność stworzenia emocjonalnego kontrapunktu dla intelektualizmu. Planowałem cztery ogniwa i na czterech stronach Worda umieściłem cztery te same stylizowane fotografie Jana Kolbuszewskiego spoglądającego na posadzkę niedającego się precyzyjnie identyfikować korytarza bloku, być może – warszawskiej kamienicy. Postaci aktorów i poetów nade wszystko – takich, którzy są dla mnie zamkniętą, nie otwartą księgą – ich fotografie, mam na myśli – wybieram za przewodników dyscyplinujących mnie w artykułowaniu i postaciowaniu mojego skomplikowanego wyznania. Znamienne, że zawsze tę „wergiliańską” rolę spełniał Tadeusz Łomnicki – jego twarz unosiła mnie na próg całkowitej artykulacji, nigdy zaś progu tej „wergiliańskiej” – nie sięgnęła twarz Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Pomimo całej mojej atencji dla jego twórczości (atencji i chyba umiłowania), twarz Herlinga jest dla mnie odwrotnością twarzy tajemnicy. Może powinienem powiedzieć inaczej: to twarz, która nie zaprasza do wewnątrz, a zakazuje celebrowania tajemnicy, tej specyficznej tajemnicy, którą jest dla mnie – Tajemnica Autodafe.

© Karol Samsel