copyright ©
www.szczecinczyta.pl 2012
Niektórzy swoimi dziełami przypominają fantastów, którzy próbują nauczyć mowy konia lub psa – rzuca gdzieś na wstępie autor.
Niecierpliwie czekają na efekt dydaktyczny, a tymczasem
nie tylko koń nie przemówi do nas, wypowiadając swoją prawdę, ale też my sami nie jesteśmy w stanie wypowiedzieć nic własnego. Pusta nadekspresja języka... zresztą, wszystko już było – konstatuje (a jednak stara się stworzyć coś nowego!). Wiele rozmyślań tego typu na kartach powieści zmusi czytelnika do wysiłku, zresztą zgodnie z założeniami serii Kwadrat.
Roman Ciepliński urodził się w Szczecinie w 1965 roku. Jest prozaikiem, malarzem i dziennikarzem, spotkamy go w wielu miejscach Szczecina, także tych internetowych, prowadzi bowiem własny blog.
Książka podejmuje teoretyczne rozmyślania krytycznoliterackie, a nawet filozoficzne dywagacje o dominacji człowieka nad Naturą, o kłamstwie i tożsamości właśnie. Dywagacje te przeplatają się z fabularną historią dziennikarza-malarza, który obserwuje dorastanie swego syna, podróżuje po zachodniopomorskiem w poszukiwaniu (upraszczając) niemieckości i staje się obserwatorem życia w szpitalu psychiatrycznym, ba! Podejmuje się nawet analizy dzieł tworzonych przez jego mieszkańca. Tożsamość...
Tożsamość, o której pisze autor może być wielowątkowa i wielopoziomowa, jak sprytnie ukazuje książka na podstawie opisów konfliktów ojca z dorastającym synem, próbującego odnaleźć własny sposób na życie, a także na przykładzie chorych z podszczecińskiego ośrodka dla umysłowo chorych (nazwanego Ośrodkiem Pielęgnacyjno-Opiekuńczym w Cedrowie). Tożsamość, jak przyznaje sam bohater tekstu, jest głównie kwestią psychiczną. Szczególnie problemy z tożsamością mogą odczuwać mieszkańcy ziem odzyskanych, czego przykładem jest nasz narrator.
Problem który dotyka naszego bohatera on sam nazywa
projekcją kłopotów z identyfikacją z miejscem obcym kulturowo. Pomorze to dla autora Niempolska, czyli region mało wyrazisty i z niejasną tożsamością, sam neologizm ma odkreślać rozdarcie i brak pojednania. Owszem, to miejsce, otoczone tęsknotą, które pozostawili za sobą Niemcy, ale czym jest dla nas, albo raczej, dla narratora? Wydaje się, że samymi problemami.
Pisząc o Niempolsce, narrator ma na myśli poczucie życia w dwóch krajach – tego na wschód i zachód od miejscowości Krzyż.
Ziemie Niempolski, czyli Pomorza są obce mojemu narodowi – pisze –
archeolodzy zaś zaciekle szukają śladów Prasłowian, aby udowodnić, kto tu był pierwszy i kto ma do ziemi większe prawo. Ilu historyków i archeologów się nie zgodzi? Ilu czytelników się nie zgodzi? Ilu czytelników zacznie szukać informacji o walkach prowadzonych pomiędzy różnymi narodami, prowadzonymi już od tylu wieków, w różnym skutkiem o te ziemie, gdzie Cedynia, gdzie Stettin, kto dominował...? Kto ma największe prawo do Pomorza, Pomorzanie, Germanie, Słowianie, gdzie jest granica, kto wie? A kto ma znów większe prawo do Gdańska, czy do Lwowa? My, Niemcy czy Ukraina? Czy można w obecnej perspektywie historycznej, kotle, w jakim dusiła się Europa przez tyle wieków, podjąć jakiekolwiek dyskusje o jednej tylko tożsamości? Narrator powie: problemem jest
zjawisko przemieszczania się homo sapiens, które mocno podważa teorię ewolucji. Było się przemieszczać?
Tekst skupia nas na niemczyźnie. Czyżby kolejna pozycja podnosząca potrzebę polsko-niemieckiego pojednania? No właśnie nie do końca. Jednakże problem, jaki pojawia się to nie niemieckość ziem zachodniej Polski. Problem z asymilacją w
nie swojej części Polski ma Polak, który odczuwa, jak rozumiem, żal i poczucie winy za nie swoje decyzje i ból tysięcy osób. Problem zaczyna się właśnie w tym miejscu. Bowiem ilu żyje w Polsce Rosjan, Białorusinów, Romów, ilu żyje na ziemiach zachodnich Ukraińców, od dwóch pokoleń już tylko w Polsce, w związku z tym nie czując się ani swojakiem tu ani na swoich rodzinnych ziemiach? Kim oni są? Nie przemawiasz w ich imieniu, bohaterze. I kim jesteś Ty, autorze? Skąd ta pustka w Tobie? (...)
Agata Witek
Roman Ciepliński
Diabelski młyn –
http://wforma.eu/180,diabelski-mlyn.html
