Nowości 2023

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Bogusław Kierc Dla tego

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Elżbieta Olak W deszczu

Karol Samsel Autodafe 6

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

NOTES, Cała Europa złożyła się na Pascala

2019-09-19 10:27

Trudno mi to doświadczenie ująć w granice obejmującego opisu. Niezwykle erudycyjny – młody, może dwudziestoośmioletni, twierdzi, że pisał swoje eseje z gniewu w wieku dwudziestu pięciu lat (przemieszczając się od stolicy do stolicy Europy: Madryt - Paryż - Warszawa, luty - listopad 2017). „Wyładowałbym swoją energię na tej kulturze, aby przywrócić jej kształt, który straciła” – napisał do mnie w prywatnej korespondencji, dziękując za rozmowy w studiu TVP Kultura przed i po nagraniu na temat jego debiutanckiego tomu esejów.

Wywołał we mnie furię. Furię, nie strach. Przede wszystkim – swoim stosunkiem do prawosławia: „nie ma tam takich świętych, jakich wydała rzymska Europa, nie ma nikogo, kogo można by porównać ze świętym Benedyktem, świętym Franciszkiem, nie ma nikogo tego formatu, co święty Augustyn albo święty Ignacy Loyola”. Uważał się za katolickiego wojownika, nie rozumiał, że granica między ekumeniczną neutralnością a religijnym szowinizmem nie istnieje i nigdy nie istniała.

W jednym z tekstów o Błażeju Pascalu napisał, że „zaciekłość Myśli należy łagodzić tomizmem”. Pomyślałem, że to dobra okazja, aby skrytykować go, używając jego własnych słów, a zarazem – ocalić atrybuty jego świetnego, eseistycznego pisarstwa (chociaż bardzo niesłusznie, bardzo szalbiersko porównywano go z Bolesławem Micińskim). Powiedziałem więc, ważąc słowa: „Pan jest takim właśnie młodym Pascalem. Pan spaceruje po krawędzi jakiegoś polskiego jakobinizmu. Aby dobrze Pana zrozumieć, zaciekłość Pana myśli należy łagodzić jakimś ingredientem – załamałem głos – jakimś pierwiastkiem, którego natury niestety nie jestem w stanie rozpoznać”.

Autor słów, które nie przeszłyby mi przez nawet przez myśl (takich, jak wizja literatury rosyjskiej jako „teatralnego Dostojewskiego, z bandziorami, którzy własną dewiację uważają za ślad religijnego porządku”) zaciął się i sposępniał. Całe życie myślałem, że Kurtz, jeślibym miał w ogóle wyobrażać sobie Kurtza XXI wieku, musiałby być kimś dalece inteligentniejszym i subtelniejszym w swoich sofizmatach. A jeśli nie, jeżeli właśnie spotkałem polskiego Kurtza? Zwykłego, nierafinowanego i (może też) nie tak osobliwego jak ten od Conrada, bo wciąż przebywającego – w swoim naturalnym otoczeniu?

© Karol Samsel